Maand: mei 2018

Geplaatst op

Die Groot Trek; Potjiekos

Die setlaars is Boere, Voortrekkers genoem en staan nou ook bekend as Afrikaners. Hulle het nie saamgestem met die status quo in die Kaapkolonie nie. ‘N Geskatte 12 000 boere het tussen 1830 en 1850 in die binneland ingetrek om hul eie republieke te begin. Dit het die boerestate geword: Oranje-Vrystaat en Transvaal. Gestig omdat die boere nie met die Engelse regime saamgestem het nie en massaal uit die Wes-Kaap verlaat het.


Die boere het deur die land met bedekte waens gereis. Omdat nie alle lewensmiddele weggeneem kon word nie, moes die Boere leef van wat hulle onderweg ondervind het. Groente, kruie en knolle is daagliks versamel. Vleis is op diere gejag. Gaar aan die einde van die dag; die groot pot is oor die vuur gehang; Die vleis is eers in die pot gesit, toe het die groente en kruie gekom. Kook was ‘n sosiale gebeurtenis. Die ervarings van die dag is bespreek, natuurlik terwyl jy wyn geniet. Vir gerief was daar geen roer in die pot nie. Die storie maak die ronde wat die potjiekos gekook het toe die bottel leeg was
.
Nu is het in Nederland niet mogelijk die groenten en knollen die de Boeren rond 1830 op hun pad verzamelden voor potjiekos te bemachtigen. We zullen het moeten doen met wat in de winkel aan groenten, uien enzovoort kopen. Hierbij is het niet zo belangrijk wat voor groenten je kiest. Om toch een idee van ‘avontuur’ te creëren gebruik ik hert en wild zwijn. Van oudsher hoort bij het bereiden van potjikos een goed gesprek en een goed glas. Het is vroeg in de ochtend en ik ben alleen. Tegen mezelf praten gaat nog wel. Het goede glas moet maar uitgesteld worden tot beter geschikte tijd.

Ingrediënten
1 kg hert; 0,5 kg wild zwijn; 5 gesneden aardappelen; 3 bollen solo-knoflook; 2 gesneden uien; 1 zoete aardappel (of 4 wortelen); 250 gr bloemkoolroosjes; 1 rode en een gele paprika; 250 gr paddenstoelen naar keuze; 15 gram bruine suiker; 150 ml sinaasappelsap; 200 gram geraspte kaas; Olijfolie; Peper en zout naar eigen smaak

Het snijwerk: Eerst gaat het vlees in stukjes, niet te klein en niet te groot. De bloemkool, de broccoli, uien en de zoete aardappel eveneens niet in te kleine of te grote stukjes snijden. Overigens dient de zoete aardappel eerst geschild te worden. De knoflook pellen en de bollen in vieren snijden.
De volgende stap is het verhitten van een ruime guts olie in een braadpan, Het vlees aanbraden tot het lichtbruin is. Dit is de eerste laag. Dan kunnen de knoflook en gesneden uien als tweede laag bij het vlees in de pan. Nog even verder braden.

De derde laag bestaat uit de stukjes aardappel. Even mooi verdelen als laagje. De vierde etage wordt gevormd door de groenten, paprika, paddenstoelen, bruine suiker en de sinaasappelsap. (hoewel, sinaasappelsap sijpelt door alle lagen heen) Nu alles, behalve de kaas, in de slowcooker is overgebracht, kan die aan op mijn favoriete stand ‘Laag’. Naar Boerenbegrip is de potjieskos klaar as die vleis sag is en die bottel leeg is. Dit duur ongeveer 2,5 uur.

(als je als potjiekos-bereider serieus genomen wilt worden, is roeren of omscheppen uit den boze en degradeert je tot beginneling) Vlak voor het serveren nog even wat geraspte kaas over de potjiekos strooien en kan geëet word. Eet lekker

(Die Groot Trek https://nl.wikipedia.org/wiki/Grote_Trek_Zuid-Afrika)

Geplaatst op

Vroegere luxe; Blote billetjes in het gras

Mijn ome Bertus was een reus van een man. Iets van twee meter en handen als kolenschoppen. Het verhaal gaat dat hij een mud aardappelen in twee handen kon dragen. Zijn vrouw was Rooie Betsie. Hoe ze echt heette is (mij) niet bekend. Door iedereen en overal was het ‘Rooie Betsie”. Ome Bertus was geboren op Kattenburg (Amsterdam) toen het nog een aso-wijk was. Of Ome Bertus en Rooie Betsie een echte oom en tante waren heb ik nooit geweten.

Ome Bertus was tuinman/hovenier. En zoals gebruikelijk gingen ome Bertus en Rooie Betsie niet op vakantie. Waarom zouden ze ook? Ze hadden namelijk een volkstuin op een groot volkstuinencomplex. Zo net langs de spoorlijn. Het was in de tijd dat treinen nog remmen hadden waarin asbest was verwerkt. De wc’s van de langsrazende treinen loosden tussen de wielen op het spoor en de uitwerpselen werden als door een nijlpaard verspreid. Niemand die daar –in die tijd- om maalde. Het was gezond om ‘van de tuin te eten’.

In de zomer logeerde ik vaak op de tuin. Ik trok tijdens die logeerpartijen veel op met hun dochter –zelfde leeftijd en zelfde voornaam-. Met hun veel oudere zoon beleefde ik mijn eerste ritjes op een heuse skelter (met benzinemotor). De Coentunnelweg was in aanbouw en er lag prachtig asfalt. We reden daar uren lang rondjes tot de politieagent (een soort Bromsnor op de fiets) ons wegstuurde.

Zoals gezegd aten we van de tuin. Het kan zijn dat het bruine bonensoep was als voorgerecht, bruine bonen met spek en aardappels en toe gele vla. Na elke gang werden de borden goed schoon gelikt, want de volgende gang moest op hetzelfde bord. Ik keek de eerste keer mijn ogen uit, maar het wende snel.
Rooie Betsie kookte voornamelijk wat van de tuin kwam. Dat had voordelen; goedkoop, vers, gezond (alhoewel je daar vandaag de dag je vraagtekens kunt zetten) en veel. Want Bertus plantte, pootte en zaaide dat het een lust was. Eén rijtje sla? Welnee, doe er maar een stuk of zes: ‘Beter mee verlegen dan om verlegen’. Er was altijd wel aftrek voor alles wat Bertus teveel had.

Vandaag gaat Betsie op de luxe toer. Natuurlijk met zoveel mogelijk ingrediënten uit eigen tuin; Blote-billetjes-in-het-gras, zo is de nuffige naam van het gerecht. Als je aan Betsie vroeg hoeveel aardappelen, bonen of andere ingrediënten je nodig had, antwoordde ze steevast ‘genoeg’.

Ingrediënten
Voldoende aardappelen (zo’n 2 kilo)
Genoeg witte bonen (ongeveer 750 gram)
Een paar handen snijbonen (zo’n 600 gram)
een flink stuk spek
twee rookworsten
een ¼ tot een ½ liter melk
een schepje suiker, wat peper en zout

De aardappelen werden door Betsie persoonlijk geschild. Op een houten stoel voor het huisje met een bak aardappelen op haar schoot, een grote pan vol water op de grond. Met een aardappelschilmesje schilde ze aardappel voor aardappel. Eenmaal geschild en in vieren gesneden belandde de aardappel met een boog, een plons en een hoop gespetter in de pan.

De snijbonen snijden werd gedaan door de dochter des huizes en hun logee, ik dus. De snijbonenmolen werd op het aanrecht geklemd, de emmer met bonen ernaast. Eerst de bonen afhalen (de puntjes eraf en de draad meetrekken), dan boon voor boon in een van de twee gaten van de molen wurmen. De een draait, de ander wurmt. Halverwege werden de rollen omgedraaid.

Nog een taak voor de kinderen; de witte bonen zitten natuurlijk nog in hun jasje, de peul. Dus een bak met peulen op tafel. Met enige handigheid knakte je de peulen open en roetsjte je de bonen er uit. Daarbij moest je goed opletten dat de peulen in de ene en de bonen in de andere bak kwamen.

De aardappelen worden gaar gekookt in ongeveer 10 tot 15 minuten. De snijbonen en de witte bonen worden in een andere pan gedaan en ook in ongeveer 15 minuten gaar gekookt. Natuurlijk werd er gekookt met een stevige hand zout in het water.

In weer een ander pannetje worden de rookworsten warm gemaakt. Het spek moest nog in blokjes gesneden worden om daarna uit te bakken.

Van de gare aardappelen maakte Betsie een groffe aardappelpuree: de aardappelen worden afgegoten en even laten staan. Onderwijl wordt de melk lauwwarm gemaakt en de boter klaargezet. Met een stamper worden de aardappelen kruimig gestampt, melk en boter er bij zodat, het een smeuïg geheel wordt, niet te glad. Ook de snijbonen en de witte bonen worden afgegoten om dan met het spek door de puree te worden geroerd. Niet stampen, maar rustig aan door elkaar gehusseld. De pan op tafel, de borden bijgehouden en Betsie schepte op. De in plakjes gesneden rookworsten werden verdeeld; één rookworst voor Bertus en één voor de rest van het gezin (4 personen).

Geplaatst op

Ziek van medicijnen (2)

Weet mijn huisarts wat hij voorschrijft, wat de bijwerkingen zijn van de voorgeschreven medicijnen? Of heeft hij een idee wat vitaminen en mineralen kunnen betekenen voor de gezondheid van zijn klanten? Ik denk het niet, althans ik heb het nog niet gemerkt.

Zoals ik al eerder beschreef in mijn voorgaande stukje kreeg ik een sloot medicijnen voorgeschreven van het ziekenhuis. Geheel volgens protocol zonder aanziens des persoons; drie soorten bloeddrukverlagers, een antistollingsmiddel (acetylsalicylzuur) en een cholesterolverlager (statine). Werkt het een niet, dan het andere wel is de kennelijke gedachte.

Nu kan ik per medicijn opsommen welke bijwerkingen er zijn. Het wordt dan wel erg onoverzichtelijk en de verbanden van de bijwerkingen niet echt duidelijk. Dan maar de bijwerkingen gegroepeerd naar soort.
Alle medicijnen verlagen Vitamine D3 dramatisch. Vitamine D3 is eigen een prehormoon en nodig voor alle lichaamsfuncties. Een bloedwaarde van rond de 120 nmol/l schijnt redelijk optimaal te zijn. Onder de 75 nmol/l schijnt schade op te leveren aan botten, spieren, haargroei en alle andere lichaamsfuncties. Statines verergeren de afbraak van vitamine D3. Vaak wordt de achteruitgang gezien als gevolg van (overmatig) drankgebruik en leeftijd (ouderdomsklachten): Stramheid, krachtsverlies spieren, kaalheid, maag- darmproblemen, verslechtering immuunsysteem, diabetes veroorzakend, psychische stoornissen, huidproblemen, impotentie, kortom algemene lichaamszwakte. Maar….daar hebben we weer andere medicijnen voor!

De overige medicijnen veroorzaken en/of dragen bij aan diabetes, hartritmestoornissen, verslapping van de spieren, spierkrampen en rusteloosheid. Wellicht kan je bedenken wat er gebeurt met je lichaam als je drie bloeddrukverlagers inneemt.

Toendertijd was mijn cholesterolwaarde rond de 5. Volgens het protocol moest dat 3 zijn. Te hoog was de conclusie. Vandaag de dag is de aangenomen ‘gezonde’ waarde 1,8! Dat betekent dat iedereen een ‘te hoge’ cholesterolwaarde heeft. Dus, iedereen aan de statines! Hierdoor ontstaan nieuwe lichamelijke klachten, dus kan het stapelen van medicijnen beginnen: stram? Een pilletje; last van de maag? Een maagzuurremmer. Last van het hoofd of niet goed kunnen slapen? Een pilletje. Vooral ook de griepprik op tijd halen, ook al worden veel mensen juist ziek van de griepprik.

Over cholesterol, waarvoor heb je he en waartoe dient het? Heel kort door de bocht maakt cholesterol vitamine D aan en heeft het invloed op tal van lichaamsfuncties. Verlagen van het cholesterol betekent óók het verlagen van het belangrijke vitamine D en daarmee de bovengenoemde bijwerkingen. Een voorbeeld; op wandeldagen liep ik tussen de 20 en 40 km per dag. Nadat ik met medicijnen ben begonnen, kon ik nog geen 10 minuten wandelen zonder pijn.

Gezond zonder medicijnen. Zonder problemen kunnen de volgens het protocol verstrekte medicijnen afgebouwd en gestopt worden. Natuurlijk is het belangrijk dat de reguliere medicijnen worden vervangen door minder of niet-schadelijke supplementen. Een nadeel kan zijn dat de benodigde supplementen nogal prijzig kunnen zijn. Maar ja, kwaliteit mag wat kosten. En gezondheid ook. Met een goede vitamine D3 supplement is een lage vitamine D3-waarde binnen een redelijke termijn op een acceptabel niveau. Zo was mijn cholesterolwaarde 19 bij aanvang van de vitaminesuppletie, na drie maanden op 114. Een prettige verbetering gepaard gaande met een duidelijke lichamelijke verbetering: minder stram bij het opstaan, beter slapen, meer haar, minder ‘leeftijdsgebonden klachten’ en ik kan weer 2 uur zonder pijn wandelen. En de huisarts? Die zie ik niet meer, alleen voor acute zaken zal ik een afspraak maken en af en toe een formuliertje voor bloedonderzoek.

Geplaatst op

Ziek van medicijnen (1)

Een luchtig verhaal over een zwaar onderwerp, is dat mogelijk? Natuurlijk, het ligt maar aan hoe je het schrijft, toch? Ik ga het avontuur aan.

Ergens in 2014 kreeg ik –achteraf gezien- een Tia. Ik stond in de keuken, wilde iets zeggen en…. zei wat anders. Een paar minuten later kon ik geen woorden meer zeggen. Weer wat later kon ik, door in mijn hoofd te spellen, de gewenste woorden op een rijtje krijgen. Goh, dat klinkt eng. Deze gebeurtenis duurde ongeveer 20 minuten, kenmerkende voor een tia. Achteraf gezien –en dus makkelijk- vond ik die ervaring best wel amusant. Nee, ik besef heel goed wat er had kunnen gebeuren. Onderzoek in het ziekenhuis volgde. Ik kwam lopend het ziekenhuis binnen, werd in een rolstoel gedrukt en de vrijwilliger liep met gezwinde spoed naar de betreffende afdelingen. VL kon het amper bijhouden en hoefde die week niet meer naar de sportschool.

Bij de arts (dacht ik, maar het was een assistent of een co) kreeg ik een heel verhaal over lifestyle, medicijnen en nog wat geneuzel. En een hele lijst met medicijnen. Geheel volgens protocol: drie bloedverdunners (werkt de ene niet, dan werkt de andere wel), een cholesterolverlager en nog wat pilletjes. Toen ik zei dat ik de ervaring ‘wel amusant’ vond, wilde de co meteen een afspraak maken bij de psych. Natuurlijk had ik mijn verklaring over het moment van mijn Tia, maar dat werd niet gehoord.

Natuurlijk trouw mijn pilletjes dagelijks verorbert. De huisarts werd op de hoogte gesteld en zou mij nauwlettend in de gaten houden. Na drie jaar niets gehoord te hebben van de huisarts heb ik maar een afspraak gemaakt. Hoe staat het met m’n bloedwaarden? En ik kreeg meer en meer lichamelijke klachten; stram in de spieren, startproblemen ‘s morgens, spierverzwakking, meer kaalheid, trombose-achtige verschijnselen en nog wat ongemakkelijkheden. Na mijn verhaal binnen 6 minuten te hebben aangehoord gaf de huisarts me de gevraagde aanvraag voor bloedonderzoek, lifestyle-adviezen, en een nieuwe lading aanbevolen ‘geneesmiddelen’ voor mijn aan ouderdom gekoppelde ongemakken.
Vergeet ik bijna te vertellen dat ik gewend was om regelmatig wandelingen tussen de 20 en 40 km per dag te lopen. Na drie jaar pillen kon ik per dag….10 minuten met pijn lopen.

Nu komt het drama-verhaal. De uitslagen van het bloedonderzoek waren zorgwekkend. Lage waarden voor bepaalde vitaminen, leverklachten, diabetes. Direct ingrijpen was een noodzaak. Na een paar weken belde ik de huisarts en de assistente kon me vertellen dat de arts een recept had uitgeschreven. Waarvoor en waarom? Geen idee. Dan maar een afspraak met de huisarts gemaakt. Tijdens dit consult kreeg ik te horen dat ik –op basis van de bloedwaarden- gekend ben als alcohollist en dit zo in de computer staat. Enkel en alleen omdat de huisarts de bloedwaarden niet goed kan interpreteren en geen weet heeft van bijwerkingen van de door hem voorgeschreven medicijnen, stelt hij meteen de meest foute ‘diagnose’. (Voor de leek en twijfelaars: alle voorgeschreven medicijnen tasten de o.a. leverfunctie aan.) Dus, het advies……nieuwe medicijnen én lifestyle adviezen, nu van een ‘gespecialiseerde’ verpleegkundige. Die afspraak heb ik maar niet gemaakt. Als een huisarts al de onderliggende verbanden van de bloedwaarden niet weet te vinden, dan verwacht ik helemaal niets van een verpleegkundige.

Ik noem mijn lifestyle als ontspannen, luchtig, gezond en evenwichtig. Gelukkig is VL medisch onderlegd en hebben we de bloedwaarden bestudeerd. Daarna de bijsluiters (voor professionals) van ‘mijn’ reguliere medicijnen gelezen. Op zich niet gezellige, maar heel spannende leesstof. Menig uurtje doorgebracht met VL en de computer. Van twee medicijnen was diabetes de bijwerking, van drie medicijnen waren leverklachten en spierverzwakking de bijwerkingen. Om alle bijwerkingen te beschrijven heb ik zo’n 3 A4-tjes nodig en dat past niet in dit verhaaltje. Een conclusie dat ik zieker werd van de reguliere medicijnen lijkt mij aannemelijk.

Op zoek naar de oplossingen die ik niet kreeg van de reguliere medicijnen. Met een beetje moeite en kennis van zoeken naar de juiste medische informatie (leve internet) kwamen we als snel op een combinatie van supplementen die de uitwerking had van de medicijnen zonder de bijwerking van de chemische reguliere medicijnen. De gevonden supplementen en vitaminen zijn heel goed te combineren met CBD-olie. Met deze combinatie kan ik zeker 95 jaar worden. Ik weet alleen niet of iedereen daar op zit te wachten. De huisarts ziet me alleen nog maar voor acute ongemakjes en verwijsbrieven. Inmiddels loop ik weer regelmatig 15 km zonder pijn en andere fratsen.